Δημοψήφισμα στην Τουρκία 2017 και οι Συνταγματικές Αλλαγές.

17 Απριλίου, 2017.

Πριν το δημοψήφισμα, υπήρξε η ευρείας αποδοχής εκτίμηση στην Αθήνα ότι σε περίπτωση επικράτησης του ΟΧΙ ή μιας οριακής πλειοψηφίας του ΝΑΙ, σε συνδυασμό με μια σειρά άλλων γεγονότων, θα μπορούσε να πυροδοτηθεί περαιτέρω εσωστρέφεια στην Τουρκία, κάτι εξ ορισμού αρνητικό και για τα Ελληνοτουρκικά πράγματα.

Τα γεγονότα θα μπορούσαν να είναι η πιθανή περαιτέρω καθοδική πορεία της τουρκικής οικονομίας, η ανανέωση επί μακρόν της κατάστασης εκτάκτου ανάγκης και κλιμάκωση της επίθεσης απέναντι σε πολιτικά κόμματα ή και ομάδες του πληθυσμού, καθώς επίσης και μια διάψευση των προσδοκιών της Άγκυρας για τον ρόλο της στη Συρία και το Ιράκ.

Ως προς το Ελληνοτουρκικό σκέλος, διπλωματικές πηγές παρατηρούν ότι οι τελευταίοι 12 μήνες είναι οι χειρότεροι σε διμερές επίπεδο κατά τη σχεδόν 15ετή πολιτική κυριαρχία του κ. Ερντογάν στην Τουρκία.

Οι εκκρεμότητες στα Ελληνοτουρκικά είναι αρκετές. Όπως η ένταση στο Αιγαίο όπου οι αερομαχίες είναι σχεδόν καθημερινό φαινόμενο, η υπόθεση των «οκτώ» που ο κ. Ερντογάν θεωρεί μια προσωπικά ενοχλητική λεπτομέρεια, αλλά και το Κυπριακό. Ιδιαίτερα ως προς το Κυπριακό, τις τελευταίες ημέρες συγκεντρώνεται αρκετή ένταση όχι τόσο γύρω από τις διακοινοτικές συζητήσεις, οι οποίες θα συνεχιστούν στις 20 Απριλίου, όσο για το φυσικό αέριο.

Η Άγκυρα έχει ποικιλοτρόπως διαμηνύσει ότι παρ’ όλο που από πλευράς της Κυπριακής Δημοκρατίας έχει τηρηθεί η διεθνής νομιμότητα στο ακέραιο σχετικά με την ανακήρυξη ΑΟΖ, η Τουρκία επιμένει να θεωρεί μονομερή ενέργεια τη σύναψη συμβολαίων για έρευνες και γεωτρήσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας εντός της ΑΟΖ της και τις επόμενες ημέρες προγραμματίζει την παρουσία ερευνητικού πλοίου για τουρκικές σεισμικές έρευνες, του Μπαρμπαρός συγκεκριμένα. Μάλιστα, εντός της Κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης σε ορισμένα σημεία από όλα όπου έχουν ανακοινωθεί ότι θα δραστηριοποιηθεί το Μπαρμπαρός.

Παράλληλα, η Τουρκία έχει ανακοινώσει ότι θα διεξάγει και δεύτερη γεώτρηση στην Μεσόγειο. Το οποίο σημαίνει είτε στο Αιγαίο ή στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η Ανατολική Μεσόγειος αποκτά εμφανώς βαρύνουσα σημασία για την τουρκική εξωτερική πολιτική, κάτι που θα μπορούσε να εντείνει την ήδη υπάρχουσα απόκλιση απόψεων ανάμεσα στην Άγκυρα και την Αθήνα για την περιοχή.

«Όλοι πρέπει να σεβαστούν την απόφαση του έθνους μας, ειδικά οι σύμμαχοί μας», είπε ο Τούρκος πρόεδρος.

Σύμφωνα με τον ίδιο τα ανεπίσημα αποτελέσματα δείχνουν ότι ο αριθμός των ψήφων υπέρ του «ναι» ανέρχεται σε 25 εκατομμύρια, ήτοι 1,3 εκατομμύρια περισσότεροι ψήφοι έναντι του «όχι».

«Οι μεταρρυθμίσεις θα ισχύσουν από το 2019 με τις εκλογές στο νέο σύστημα διακυβέρνησης. Το δημοψήφισμα τελείωσε, οι συζητήσεις του χθες μπαίνουν στο παρελθόν, ξεκινάει μια νέα εποχή. Διεξάγουμε την πιο σημαντική μεταρρύθμιση στην ιστορία μας», τόνισε χαρακτηριστικά.

Με επεισόδια έγινε η διεξαγωγή για το δημοψήφισμα στη Τουρκία όπου ο Ρ.Τ. Ερντογάν επιστράτευσε όλους τους τρόπους και τα μέσα προκειμένου να βγει το ΝΑΙ.

Οι τελευταίες πληροφορίες σύμφωνα με το κουρδικό πρακτορείο ειδήσεων ANF, λένε πως στρατιώτες και φύλακες χωριών εισήλθαν στο σχολείο της συνοικίας Χοσάπ του κουρδικού χωριού Γιουρπινάρ, στην επαρχία Βαν της ανατολικής Τουρκίας, και εκφόβισαν τους χωρικούς για να ψηφίσουν υπέρ του «ναι» στο δημοψήφισμα.

Ένστολοι εισήλθαν στις τάξεις, που λειτουργούν ως εκλογικά τμήματα κι έκαναν έλεγχο ταυτοτήτων στους ψηφοφόρους ενώ εμπόδισαν και τους εκλογικούς αντιπροσώπους από τα καθήκοντά τους.

Υπάρχουν πολλές αναφορές για στρατιώτες και φύλακες των χωριών έστρεψαν και τα όπλα τους προς τους εκλογικούς αντιπροσώπους όταν προσπάθησαν να διαμαρτυρηθούν για την επέμβασή τους.

«Θα πάρετε αυτό που σας έρχεται όταν ολοκληρωθεί η ψηφοφορία. Θα το γκρεμίσουμε αυτό το σχολείο», είπαν οι στρατιώτες στους εκλογικούς αντιπροσώπους ενώ παράλληλα έλεγαν στους ψηφοφόρους να ψηφίσουν ΝΑΙ.

Οι φύλακες των χωριών είναι ένοπλοι ντόπιοι, αρκετοί από αυτούς Κούρδοι, συνεργάτες του τουρκικού καθεστώτος. Για τους Κούρδους πατριώτες θεωρούνται δοσίλογοι και ταγματασφαλίτες.

Το κουρδικό πρακτορείο ANF ανάρτησε και φωτογραφία που δείχνει τους στρατιώτες να ελέγχουν τις ταυτότητες δίχως να έχουν την παραμικρή εξουσία για κάτι τέτοιο.

Να σημειωθεί ότι το καθεστώς Ερντογάν απείλησε τις προηγούμενες ημέρες τους Κούρδους χωρικούς στην επαρχία Μπιτλίς ότι θα χάσουν τους τίτλους ιδιοκτησίας τους εάν στα εκλογικά τμήματα των περιοχών τους επικρατήσει το ΟΧΙ στην πρόταση του Ερνογάν  ώστε με το δημοψήφισμα η Τουρκία να μετατραπεί τέτοιο καθεστώς προεδρικής δημοκρατίας ώστε να αναβιώσει πρακτικά την σουλτανοποίηση του ίδιου του Ερντογάν και την μετατροπή του Τούρκου πολίτη σε Τούρκο υπήκοο.

Αντιθέτως, εάν επικρατήσει το ΝΑΙ, τότε οι τίτλοι ιδιοκτησίας που έχουν κατασχεθεί από το καθεστώς θα τους επιστραφούν.

Δύο ημέρες πριν από δημοψήφισμα της 16ης Απριλίου, η πίεση αυξήθηκε κατά των Κούρδων ψηφοφόρων στην επαρχία Μπιτλίς, όπου το σοσιαλιστικό φιλοκουρδικό Κόμμα της Δημοκρατίας των Λαών – HDP, είναι ισχυρό.

Το παράρτημα του κόμματος αυτού στην Μπιτλίς υπέστη πολλές επιδρομές την περασμένη εβδομάδα και αρκετά από τα στελέχη έχουν συλληφθεί, αλλά οι τα υπόλοιπα στελέχη συνεχίζουν να εργάζονται με αποφασιστικότητα, όπως γράφει στην αγγλική το ημιεπίσημο κουρδικό πρακτορείο Firat.

  

Το δημοσίευμα, σημειώνει ότι στο χωριό Βασάν και ορισμένα άλλα χωριά στην Μπιτλίς οι κάτοικοι αναφέρουν ότι οι τίτλοι ιδιοκτησίας τους κατασχέθηκαν και θα μπορούσαν να τους επιστραφούν μόνο εάν το αποτέλεσμα στην περιοχή τους είναι υπέρ του ΝΑΙ.

Σε πολλά χωριά οι Κούρδοι έχουν απειληθεί: «Εάν το αποτέλεσμα σε αυτό το χωριό δεν βγει ΝΑΙ, το κράτος θα κατασχέσει όλους τους τίτλους ιδιοκτησίας», είπαν οι κυβερνητικοί υπάλληλοι.

Την ίδια ώρα, τον γύρο των social media κάνει ένα βίντεο που δημοσιεύει η τουρκική εφημερίδα BirGun. και στο οποίο «κρυφοί» οπαδοί του «όχι» αποκαλύπτουν τους φόβους τους.

Τη δύσκολη θέση των πολιτών που θα ψηφίσουν «όχι» στη συνταγματική αλλαγή είχε επισημάνει πριν από λίγες ημέρες και ο Μίχαελ Λινκ, διευθυντής του τμήματος δημοκρατικών θεσμών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων του Οργανισμού για την Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ). Σε συνέντευξη που δημοσίευσε η Die Welt ο Λινκ σημείωνε ότι οι πολέμιοι της συνταγματικής αναθεώρησης είναι εκτεθειμένοι σε περιορισμούς που πηγάζουν από το γεγονός ότι η χώρα συνεχίζει να είναι σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης. «Υπάρχει εκφοβισμός των οπαδών τού όχι, ενώ πολλά ΜΜΕ που πρόσκεινται στην κυβέρνηση τους περιγράφουν με μελανά χρώματα ως εχθρούς», είπε χαρακτηριστικά.

Οι 18 αλλαγές που θα αλλάξουν το πρόσωπο της Τουρκίας

Οι 18 συνταγματικές αλλαγές που τέθηκαν σε ψηφοφορία ως ένα νομικό κείμενο και πλέον θα καταστούν μέρος της τουρκικής δημοκρατίας είναι οι εξής:

1. Ένταξη στο σύνταγμα διάταξης που αναφέρει ότι η Δικαιοσύνη πρέπει να δρα αμερόληπτα.

2. Ο αριθμός των μελών του κοινοβουλίου (Μεγάλη Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας) αυξάνεται σε 600 από 550.

3. Η κατώτατη ηλικία για την υποβολή υποψηφιότητας για το κοινοβούλιο ή την προεδρία μειώνεται από τα 25 στα 18 χρόνια, ενώ αφαιρείται και η διάταξη που έθετε ως προϋπόθεση την εκπλήρωση των στρατιωτικών υποχρεώσεων.

4. Η θητεία της Εθνοσυνέλευσης γίνεται πενταετής από τετραετής και οι βουλευτικές εκλογές διεξάγονται ταυτόχρονα με τις προεδρικές. Οι προεδρικές εκλογές οδηγούνται σε β’ γύρο μεταξύ των δύο επικρατέστερων υποψηφίων εάν στον πρώτο κανένας υποψήφιος δεν έχει λάβει το 50% συν μία ψήφο. Πενταετής από επταετής γίνεται και η θητεία του προέδρου της Τουρκίας.

5. Οι εξουσίες της Εθνοσυνέλευσης αφορούν, μεταξύ άλλων: τη σύνταξη, αναθεώρηση και κατάργηση νόμων. Την κύρωση διεθνών συμβάσεων ή συνθηκών. Τη συζήτηση του ετήσιου προϋπολογισμού που υποβάλλει ο πρόεδρος της Τουρκίας (η επιτροπή Προϋπολογισμού έχει δικαίωμα να προχωρεί και σε αλλαγές) και την τελική έγκριση ή απόρριψή του. Τον διορισμό 7 εκ των 13 μελών του Συμβουλίου Δικαστών και Εισαγγελέων (όπως μετονομάζεται το Ανώτατο Συμβούλιο Δικαστών και Εισαγγελέων). Βασική αλλαγή ότι δεν τίθεται πλέον ζήτημα εμπιστοσύνης της Εθνοσυνέλευσης προς την κυβέρνηση, αφού η φύση και ο χαρακτήρας της δεύτερης θα προσδιορίζεται στις προεδρικές εκλογές.

6. Το κοινοβούλιο ελέγχει τον αντιπρόεδρο της Τουρκίας και τους υπουργούς της κυβέρνησης μέσω της διαδικασίας της «Κοινοβουλευτικής Έρευνας, Κοινοβουλευτικής Εξέτασης, Γενικής Συζήτησης και Γραπτής Ερώτησης». Η διαδικασία της επερώτησης καταργείται και αντικαθίσταται από την Κοινοβουλευτική Εξέταση. Ο αντιπρόεδρος της Τουρκίας είναι υποχρεωμένος να απαντά σε γραπτές ερωτήσεις εντός 15 ημερών από την υποβολή τους.

7. Για να είναι κάποιος υποψήφιος για την προεδρία της Τουρκίας, πρέπει να έχει την υποστήριξη κόμματος το οποίο στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές να έχει λάβει τουλάχιστον 5% και τις υπογραφές 100.000 ψηφοφόρων. Ο πρόεδρος της Τουρκίας δεν είναι πλέον απαραίτητο να εγκαταλείπει την κομματική του ιδιότητα, όπως συνέβαινε μέχρι σήμερα.

8. Ο πρόεδρος της Τουρκίας είναι επικεφαλής τόσο του κράτους, όσο και της κυβέρνησης και διατηρεί το δικαίωμα να διορίζει και να απολύει αντιπρόεδρο ή αντιπροέδρους της χώρας, καθώς και τους υπουργούς της κυβέρνησης κατά βούληση. Ο πρόεδρος έχει δικαίωμα να εκδίδει εκτελεστικά διατάγματα. Εάν η Εθνοσυνέλευση ψηφίσει στη συνέχεια νόμο σχετικό με το ίδιο θέμα για το οποίο έχει εκδοθεί προεδρικό διάταγμα, επικρατεί η γνώμη της Εθνοσυνέλευσης.

9. Η Εθνοσυνέλευση μπορεί να ανοίξει διαδικασίες Κοινοβουλευτικής Έρευνας με απόλυτη πλειοψηφία (301 εκ των 600 ψήφων). Η πρόταση για διεξαγωγή έρευνας συζητείται έναν μήνα και τελικώς εγκρίνεται, εάν υπερψηφιστεί σε μυστική ψηφοφορία από τα τρία πέμπτα των βουλευτών (360 εκ των 600). Όταν ολοκληρωθεί η διαδικασία, η Εθνοσυνέλευση μπορεί να παραπέμψει τον πρόεδρο σε δίκη με πλειοψηφία δύο τρίτων (400 εκ των 600 βουλευτών).

10. Ο πρόεδρος της Τουρκίας έχει δικαίωμα να διορίζει έναν ή περισσότερους αντιπροέδρους της χώρας. Εάν η θέση του προέδρου χηρέψει, προεδρικές εκλογές πρέπει να διεξαχθούν εντός 45 ημερών. Εάν απομένει λιγότερο από ένας χρόνος μέχρι τις επόμενες  βουλευτικές εκλογές, τότε αυτές διενεργούνται ταυτόχρονα με τις προεδρικές. Εάν όχι, ο νέος πρόεδρος της Τουρκίας υπηρετεί μέχρι τη λήξη της κοινοβουλευτικής θητείας και τότε διοργανώνονται εκ νέου διπλές εκλογές, για πρόεδρο και κοινοβούλιο. Η εμβόλιμη θητεία δεν μετράει ούτε παραβιάζει το όριο δύο πενταετών θητειών που τίθεται για τον πρόεδρο. Οι κοινοβουλευτικές έρευνες για πιθανά αδικήματα αντιπρoέδρων της Τουρκίας και υπουργών μπορούν να ανοίξουν με πλειοψηφία τριών πέμπτων. Μετά την έρευνα, το κοινοβούλιο μπορεί να τους παραπέμψει σε δίκη με πλειοψηφία δύο τρίτων. Εάν κριθούν ένοχοι, ο αντιπρόεδρος ή ο υπουργός απομακρύνονται από τη θέση τους μόνον εφ’ όσον το αδίκημα επιφέρει στέρηση πολιτική δικαιωμάτων. Εάν ένας βουλευτής διοριστεί υπουργός, η βουλευτική του θητεία τερματίζεται και αντικαθίσταται από επιλαχόντα (ασυμβίβαστο κυβερνητικής θέσης και βουλευτικής ιδιότητας).

11. Ο πρόεδρος της Τουρκίας έχει δικαίωμα να διαλύσει το κοινοβούλιο κατά βούληση, ενώ το ίδιο δικαίωμα διατηρούν και τα τρία πέμπτα της Εθνοσυνέλευσης (360 εκ των 600 βουλευτών). Και στις δύο περιπτώσεις, διεξάγονται ταυτόχρονα προεδρικές και βουλευτικές εκλογές.

12. Η κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης από τον πρόεδρο της Τουρκίας  πρέπει απαραίτητα να εγκρίνεται από την Εθνοσυνέλευση. Το κοινοβούλιο μπορεί να αλλάζει τη διάρκειά της, να την παρατείνει ή να την ακυρώνει. Σε κάθε περίπτωση, πλην καιρού πολέμου, η έκτακτη ανάγκη δεν μπορεί να διαρκεί περισσότερο από τέσσερις μήνες. Κάθε προεδρικό διάταγμα σε τέτοια έκτακτη περίοδο χρειάζεται έγκριση της Εθνοσυνέλευσης.

13.Οι πράξεις του προέδρου της Τουρκίας μπορούν να ελέγχονται πλέον από τη Δικαιοσύνη.

14. Τα στρατοδικεία καταργούνται, πλην της περίπτωσης πολέμου, οπότε δικάζουν στρατιωτικούς για ζητήματα που άπτονται της στρατιωτικής νομοθεσίας.

15. Τα μέλη του Συνταγματικού Δικαστηρίου μειώνονται σε 15 από 17. Ο πρόεδρος της Τουρκίας θα διορίζει τα 12, ενώ τα άλλα τρία θα διορίζονται από την Εθνοσυνέλευση.

16. Τα μέλη του Συμβουλίου Δικαστών και Εισαγγελέων μειώνονται σε 13 από 22. Τέσσερα μέλη θα διορίζονται από τον πρόεδρο της Τουρκίας, επτά από την Εθνοσυνέλευση (με αυξημένη πλειοψηφία), ενώ τα άλλα δύο μέλη είναι ο υπουργός και ο υφυπουργός Δικαιοσύνης

.

17. Ο πρόεδρος της Τουρκίας υποβάλλει τον προϋπολογισμό του νέου έτους 75 ημέρες πριν το νέο φορολογικό έτος. Η επιτροπή Προϋπολογισμού της Εθνοσυνέλευσης μπορεί να κάνει αλλαγές στο κείμενο, αλλά οι βουλευτές δεν έχουν δικαίωμα να κάνουν προτάσεις που αλλάζουν το ύψος των δημοσίων δαπανών. Εάν ο προϋπολογισμός δεν εγκριθεί, προτείνεται προσωρινός προϋπολογισμός και εάν η Εθνοσυνέλευση απορρίψει και εκείνον, τότε χρησιμοποιείται εκείνος του περασμένου έτους, με τις αναγκαίες προσαρμογές.

18. Ο πρόεδρος της Τουρκίας έχει δικαίωμα να δημιουργεί επαρχίες και περιφέρειες εντός του κράτους.

Πηγή Die Welt, kathimerini.gr, κ.α.