Πίστη.

23/9/2016  Λευτέρης Γκίνης

Έχοντας έρθει σε θεματική αντιπαράθεση με φίλους παρατήρησα ότι έχουν μέσα τους μία θέση άρνησης για την πίστη (γενικά)  και ειδικά στη θρησκευτική πίστη, με προεξάρχοντα εχθρό την Χριστιανική πίστη. Με πολύ μεγάλη ευκολία βρίσκουν να αποδώσουν ευθύνες για όλα τα στραβά και τα ανάποδα στο Θεό και στη Θρησκεία.

Στην καθημερινότητά μας παρατηρούμε και άλλους πολλούς ανθρώπους να θέλουν να επιβάλουν την ανυπαρξία του Θεού, την κενότητα της ψυχής τους, την αδυναμία τους για σκέψη (διαλογισμό).

Δίδεται η αίσθηση ότι όλοι οι φιλόσοφοι που πέρασαν από την γή αλλά και οι σοφοί της αρχαίας Ελληνικής παιδείας βάδιζαν σε λάθος δρόμο και δίδασκαν λάθος αρχές στα παιδιά της εποχής τους.

Μεγάλη δε εντύπωση μου κάνει η αδυναμία τους να σταθούν (νοηματικά) σε ένα σημείο και να το αναπτύξουν, αντ’ αυτού χρησιμοποιούν πλήθος προσωπικών θέσεων, απόψεων, γεγονότων, απαίδευτων εννοιών διαφόρων μελετητών ή και πανεπιστημιακών δασκάλων και όλα ετούτα ατάκτως ερριμμένα στο τραπέζι της λογικής τους, ευρισκόμενοι (με αυτό τον τρόπο) σε πλήρη αδυναμία κατάποσης ή ίσως κάποιας γευστικής δοκιμής ή οσμικού ελέγχου και βέβαια όλα ετούτα προς αποφυγήν εκστόμισης παραδοξολογιών και ανόητων απόψεων.

Αρχικώς δεν είχα την διάθεση να ερευνήσω περεταίρω τίποτα από όλα αυτά που προανέφερα, δηλαδή το πώς και το γιατί τους, δευτερευόντως όμως, οδηγήθηκα στον δρόμο αυτό  από το γεγονός ότι από αρχαιοτάτων ετών και σίγουρα μετά την έλευση του Χριστού ενεφανίσθησαν διάφοροι φιλόσοφοι αρνητές, όχι της Χριστιανικής θρησκείας μόνο αλλά και αυτής καθ’ αυτής της πίστης. Τότε λοιπόν κατάλαβα ότι το πρόβλημα άρνησης πίστης είναι ιδιαίτερα βαθύ και εμφανίζεται όχι μόνο στην μετά Χριστόν χρονική περίοδο, αλλά και εις την προτεραίαν, και δεν αφορά μόνο την Θεϊκή διδασκαλεία αλλά και αυτή καθ’ αυτή την ύπαρξη της.

Θεωρώ ότι αξίζει εδώ να αναφερθούμε στον Πλούταρχο, αυτό τον μεγάλο Χαιρωνίτη φιλόσοφο, ο οποίος έζησε στην μετά Χριστόν εποχή (47μΧ – 120μΧ) και μεταξύ πολλών άλλων έγραψε και τα «Ηθικά». Μία καθαρά φιλοσοφική πραγματεία με την οποία επιθυμούσε να απαντήσει στους Επικούρειους φιλοσόφους για την άρνησή τους στην πίστη.

ΚΕΙΜΕΝΟ

«εύροις δ’ αν επιών πόλεις ατείχιστους, αγράμματους, αβασίλευτους, αοίκους, αχρημάτους, νομίσματος μή δεομενας, απείρους θεάτρων και γυμνασίων, ανίερου δε πόλεως και αθέου, μη χρωμένης ευχαίς μηδ’ όρκοις μηδέ μαντείαις μηδέ θυσίαις επ’ αγαθοίς μηδ’ αποτροπαίς κακών ουδείς έστιν ουδ’ εσται γεγονώς θεατής. αλλά πόλις αν μοι δοκεί μάλλον εδάφους χωρίς η πολιτεία της περί θεών δόξης υφαιρεθείσης παντάπασι σύστασιν λαβείν ή λαβούσα τηρήσαι. τούτο μέντοι το συνεκτικόν απάσης κοινωνίας και νομοθεσίας έρεισμα και βάθρον ου κύκλω περιιόντες ουδέ κρύφα και δι’ αινιγμάτων, αλλά τήν πρώτην των κυριωτάτων δοξών προσβαλόντες ευθύς ανατρέπουσιν.»

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Στις περιπλανήσεις σου μπορεί να συναντήσεις πόλεις ατείχιστες, χωρίς γραφή, χωρίς βασιλιάδες, χωρίς σπίτια, χωρίς ιδιοκτησίες, που δεν χρειάζονται νόμισμα, που δεν γνωρίζουν θέατρα και γυμναστήρια. Πόλη όμως χωρίς ιερά και θεούς, που δεν καταφεύγει σε προσευχές, όρκους, μαντείες, θυσίες για την απόκτηση των αγαθών ούτε για την αποτροπή των κακών, δεν υπήρξε ποτέ κάνεις που να είδε ούτε θα υπάρξει ποτέ. Αντίθετα, μου φαίνεται πως περισσότερο μπορεί μια πόλη χωρίς έδαφος να λάβει σύσταση και, αφού τη λάβει, να τη διατηρήσει παρά πολίτευμα, αν υποσκαφθεί η αντίληψη για τους θεούς. Τούτο λοιπόν το βάθρο και έρεισμα, που συνέχει κάθε κοινωνία και νομοθεσία, ανατρέπουν (οι Επικούρειοι), όχι κάνοντας κύκλους ούτε κρυφά και με αινίγματα, αλλά ρίχνοντας καταπάνω του την πρώτη από τις πιο κύριες δόξες τους*.

*«Το μακάριο και αύθαρτο ον, ούτε το ίδιο γνωρίζει ενοχλήσεις ούτε σε άλλο προκαλεί ενοχλήσεις, οπότε δεν επηρεάζεται από θυμούς ή ευχαριστίες»

Το πιο πάνω κείμενο είναι μία απάντηση που έδωσε ο Πλούταρχος στον Κολώτη, από την Λάμψακο, μαθητή του Επίκουρου , βιβλίο πολεμικής κατά της Πολιτείας του Πλάτωνος «ὅτι κατὰ τὰ τῶν ἄλλων φιλοσόφων δόγματα οὐδὲ ζῆν ἐστιν».

Δεν θα προσπαθήσω να κάνω κάποια ανάλυση του πιο πάνω φιλοσοφικού κειμένου, πιστεύω ότι δεν ενδείκνυται από την άποψη ότι είναι εξαιρετικά απλό στην σκέψη αλλά και ο σκοπός μου δεν είναι αυτός. Η αναφορά έγινε για να δώσει έναυσμα στην σκέψη μας γύρο από την πίστη και εις την αρχαιότητα αλλά και μετά, μέχρι σήμερα.

Πίστης είναι η έδρα επάνω στην οποία στηρίζεται η επιστήμη και η έρευνα, αλλά και ολόκληρη η ανθρώπινη ύπαρξη. Είναι πολύ εύκολο να παρεξηγήσουμε τις έννοιες και να πάρουμε λάθος δρόμο όταν αρκούμεθα σε καθαρά επιφανειακές απόψεις που βάση έχουν την πνευματική αταξία και νοηματική ανορθογραφία, για να ερμηνεύσουμε καθαρά υπερβατικές και πνευματικές έννοιες.

Είναι αλήθεια ότι για να κατανοήσουμε την «πίστη» θα πρέπει να ξεφύγουμε λίγο από την γήινη πραγματικότητα και να μεταβούμε σε άλλον χώρο, στον πνευματικό ή ψυχικό χώρο, εκεί όπου η ψυχή και το πνεύμα του ανθρώπου συνυπάρχουν και συνεννοούνται σε μία και μοναδική οντότητα μακριά από τις όποιες υλικές επιδράσεις.

Η επιτυχία αυτή επιτρέπει στον άνθρωπο να ενεργεί και στον υλικό χώρο, βοηθώντας πολλαπλά στην πολυπλοκότητα των εγκεφαλικών συνάψεων, με αποτέλεσμα την αύξηση της ικανότητος κατανόησης δύσκολων και δυσνόητων ζητημάτων και στην επίδραση (πνευματική) των ανθρώπων μεταξύ τους, μεταφέροντας νοήματα από τον έναν εγκέφαλο στον άλλο.

Η πίστης είναι αυτή που μπορεί να κάνει ένα βουνό να μετακινηθεί και επιβάλλεται να υπάρχει για την ορθή κατανόηση του Θείου λόγου.

ΚΕΙΜΕΝΟ

1 Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος, καὶ ὁ Λόγος ἦν πρὸς τὸν Θεόν, καὶ Θεὸς ἦν ὁ Λόγος. 
2 Οὗτος ἦν ἐν ἀρχῇ πρὸς τὸν Θεόν. 
3 πάντα δι' αὐτοῦ ἐγένετο, καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ ἓν ὃ γέγονεν. 
4 ἐν αὐτῷ ζωὴ ἦν, καὶ ἡ ζωὴ ἦν τὸ φῶς τῶν ἀνθρώπων. 
5 καὶ τὸ φῶς ἐν τῇ σκοτίᾳ φαίνει, καὶ ἡ σκοτία αὐτὸ οὐ κατέλαβεν.

ΕΡΜΗΝΕΙΑ

1.Στην αρχή είναι ο Λόγος, και ο Λόγος είναι προς το Θεό, και Θεός είναι ο Λόγος. 
2 Αυτός είναι στην αρχή προς το Θεό. 
3 Τα πάντα μέσω Αυτού έγιναν, και χωρίς Αυτόν δεν έγινε ούτε ένα απ’ ό,τι έχει γίνει. 
4 Μέσα σε Αυτόν είναι ζωή, και η ζωή είναι το φως των ανθρώπων. 
5 Και το φως μέσα στο σκοτάδι φέγγει και το σκοτάδι δεν το κυρίεψε αυτό.

Αυτά γράφονται στο κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον κεφ. 1^ον .  Εδώ θα πρέπει να κάνουμε μία διευκρίνιση ότι η αναφορά στον «Λόγον» δεν είναι για τα λόγια που λέμε όταν μιλάμε, οι ηχητικοί δηλαδή συνδυασμοί,  αλλά για την λογική που χρησιμοποιούμε ή που θα πρέπει να χρησιμοποιούμε για να επιλύσουμε το σκότος της καθημερινότητάς μας. Όταν λοιπόν υπάρχει η λογική αυτή φέγγει και κατακυριεύει το σκοτάδι της άγνοιας.

Όχι, όχι, δεν φύγαμε μακριά από το αντικείμενο του κειμένου μας, κάθε άλλο μάλιστα, διότι είναι αυτή η ίδια η λογική (ο Λόγος) που θα μας οδηγήσει να κατανοήσουμε και να αποδεχτούμε την πίστη, ο λόγος είναι το ίδιο το φως μέσα στο σκοτάδι της απιστίας, διότι άνευ της πίστεως ουδέν δυνάμεθα να μελετήσουμε, να πειραματιστούμε, να επιλύσουμε, να επιβεβαιώσουμε, να αναλύσουμε και να ωθήσουμε την κοινωνία στο επόμενο βήμα.

Είναι αυτό το ίδιο το φως της πίστεως που οδηγεί τα χέρια και τον νου των επιστημόνων για να εντρυφήσουν στα άδυτα της επιστήμης τους αλλά και η δύναμης που έρχεται από τον υπερβατικό χώρο για να εξηγήσει τα ανεξήγητα και δυσεπίλυτα ζητήματα του φυσικού και υλικού μας κόσμου.

Και πάλι Πλούταρχος προς Κολώτην:

ΚΕΙΜΕΝΟ:

«Ουκ άνθρωπον, ω Κωλώτα, μή λέγειν αγαθόν ουδ’ ιππείς μύριους δεινόν έστιν, αλλά τον θεόν μη λέγειν θεόν μηδέ νομίζειν, ο πράττετε υμείς μήτε Δια γενέθλιον μήτε Δήμητραν θεσμοφόρον είναι μήτε Ποσει­δώνα φυτάλμιον ομολογείν εθέλοντες.

Ούτος ο χωρισμός των ονομάτων πονηρός έστι και τον βίον εμπίπλησιν ολιγωρίας άθεου και θρασύτητος, όταν τάς συνεζευγμένας τοις θεοίς προσηγορίας αποσπώντες συναναιρήτε θυσίας μυστήρια πομπάς εορτάς. τίνι γαρ προτέλεια θύσομεν, τίνι σωτήρια; πως δε φωσφόρεια, βακχεία, προτέλεια γάμων άξομεν, μη απολιπόντες μηδέ βακχεία και φωσφόρους και προηροσίους και σωτήρας;

Ταύτα γάρ άπτεται, των κυριωτάτων και μεγίστων εν πράγμασιν έχοντα την απάτην, ου περί φωνάς τινας ουδέ λεκτών σύνταξιν ούδ’ ονομάτων συνήθειαν. ως ει γε και ταύτα τον βίον ανατρέπει, τίνες μάλλον υμών πλημμελούσι περί την διάλεκτον, οι το των λεκτών γένος ουσίαν τω λόγω παρέχον άρδην αναιρείτε, τας φωνάς και τα τυγχάνοντα μόνον απολιπόντες, τα δε μεταξύ σημαινόμενα πράγμα­τα, δι’ ων γίνονται μαθήσεις διδασκαλίαι προλήψεις νοήσεις ορμαί συγκαταθέσεις, το παράπαν ουδ’ είναι λέγοντες;»

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Το φοβερό δεν είναι, Κωλώτη, να μη λες τον άνθρωπο αγαθό και τους ιππείς δέκα χιλιάδες, αλλά να μη λες τον θεό Θεό ούτε να τον πιστεύεις, πράγμα που κάνετε εσείς, μη θέλο­ντας να παραδεχτείτε ότι ο Ζευς είναι γενέθλιος, η Δήμητρα θεσμοφόρος και ο Ποσειδών φυτάλμιος.

Τούτος ο χωρι­σμός των λέξεων είναι εκ του πονηρού και γεμίζει τη ζωή με αθεΐα, αδιαφορία και θρασύτητα, όταν, αφαιρώντας τις προσηγορίες που έχουν συνδεθεί με τους θεούς, εξαφανίζετε ταυτόχρονα θυσίες, μυστήρια, πομπές και γιορτές.

Σε ποιον θα προσφέρουμε θυσίες πριν το όργωμα, σε ποιον θυσίες για τη σωτηρία;

Πώς θα τελέσουμε φωσφόρεια, βακχεία, προ­γαμιαίες θυσίες, αν δεν έχουμε αφήσει θεούς της βακχείας, θεούς που φέρνουν το φως, προστάτες του οργώματος και σωτήρες;

Το γεγονός ότι ο Πλούταρχος αναφέρεται στους Θεούς και τις συνήθειες τις δικής του καθημερινότητας αυτό δεν ακυρώνει την αξία των λόγων και της σκέψης του.

Εδώ χαρακτηρίζει τους Επικούρειους ως Άθεους και την θεωρία τους ως Αθεΐα, θέλοντας με τον τρόπο αυτό να τους συνεφέρει και να τους συγκλονίσει σε μία του προσπάθεια επιστροφής στην λογική. Στην αρχαία εποχή η πίστης στα Θεία αλλά και η λατρεία των Θεών καθώς και τα λατρευτικά σύμβολα και παραδόσεις είχαν πολύ μεγάλη και ιδιαίτερη επίδραση στην ζωή αλλά και στην εξέλιξη των ανθρώπων.

Περπατώντας μέσα στα μονοπάτια της πίστης και της λογικής, εντελώς αναπάντεχα φτάσαμε στον υπερβατικό χώρο, δηλαδή στον χώρο ο οποίος υπερβαίνει τα μέχρι στιγμής εσκαμμένα από τον άνθρωπο και την λογική του, εκεί συναντηθήκαμε με την πίστη του Θείου, δηλαδή την πίστην στον Θεϊκό λόγο. Αλλά η πίστης δεν μόνο στο Θείον, δεν είναι μόνο στον λατρευτικό χώρο, η πίστης είναι κάτι μεγαλύτερο αλλά και γενικότερο, όπως αρχικώς είπαμε η πίστης είναι η βάση των επιστημών. Στην συνέχεια δείξαμε ότι το φως της πίστεως είναι αυτό που φωτίζει το σκοτάδι της άγνοιας και κρατά τα χέρια της λογικής για να οδηγεί τον άνθρωπο μακριά από το σκότος, προς το φως της αληθείας.

Επίσης η πίστης είναι ο θεμέλιος λίθος της κοινωνικής ανάπτυξης των ανθρώπων, η πίστης στους θεσμούς της οικογένειας αλλά και της κοινωνίας.

Οι λέξεις που χρησιμοποιούμε μέχρι τώρα, Πίστης, Λογική, Θείο, είναι τα εργαλεία που έχει ο άνθρωπος για να ερμηνεύσει και επιβεβαιώσει ή να ακυρώσει με τον τρόπο της πειραματικής επιστήμης τα διάφορα φυσικά και υλικά φαινόμενα που στέκουν πρό των οφθαλμών του.

Είναι αυτή η πίστη που οδηγεί τον ορειβάτη να σκαρφαλώσει στο υψηλότερο όρος, που οδηγεί τον ακροβάτη να εκτελέσει το δύσκολο εγχείρημά του, τον αθλητή να επιτυγχάνει στο άθλημά του, τον «ειδικών δυνατοτήτων» αθλητή να υπερβαίνει κάθε ανθρώπινο όριο και να συνεχίζει την ζωή του ασκούμενος, ανοίγοντας νέους ορίζοντες στον χώρο του, τον δάσκαλο να μαθαίνει στους νέους το σεβασμό στους πολιτειακούς θεσμούς.

Είναι αυτή η πίστη που κάνει τον πολεμιστή να δίνει την ζωή του για τις αρχές στις οποίες ορκίστηκε.

Βλέπουμε την πίστη να είναι η βάση για την ανάπτυξη της επιστήμης, να αποτελεί την κινητήρια δύναμη για την ανεύρεση νέων δρόμων στην ιατρική, στην διαστημική, στην μηχανική, και σε άλλες επιστήμες.

Βλέπουμε την πίστη να είναι το απόλυτο εργαλείο στην πορεία του ανθρώπινου είδους στην γή.

Βλέπουμε λοιπόν ότι η πίστης είναι μία δύναμη που επιδρά στον άνθρωπο γενικά και σφαιρικά, τον οδηγεί στα μονοπάτια του υπερβατικού χώρου, φωτίζοντας το σκοτάδι της άγνοιας και χαράζοντας νέους δρόμου για την λογική.

Άρα και σαν τέτοιο εργαλείο, η ίδια η πίστης θα πρέπει να έχει και το δικό της ιδιαίτερο αντικειμενικό σκοπό κάθε φορά.

Δηλαδή να εφαρμόζεται σε ένα ειδικό αντικείμενο, άλλες φορές στη θρησκεία, άλλες φορές στην επιστήμη, άλλες φορές στην έρευνα, άλλες φορές στο αθλητισμό, άλλες φορές στην κοινωνία, άλλες φορές στην παιδεία και γενικά σε όλες τις δραστηριότητες εκείνες που αφορούν τον άνθρωπο και την πορεία του μέσα στον φυσικό του χώρο.

Ο υπερβατικός χώρος που αναφέραμε νωρίτερα είναι το μέρος που κατακτούμε όταν υπερβαίνουμε εμπόδια ψυχικά και πνευματικά, απογυμνώνουμε το σώμα και την ψυχή μας από κάθε υλικό κάλυμμα, όπου καταφέρνουμε με καθαρά μάτια (ψυχής πλέον) και με την βοήθεια του φωτός του «λόγου», να υπερπηδήσουμε κάθε εμπόδιο που μας δένει με τον φυσικό μας κόσμο αφήνοντας πίσω τα δεσμά του και ενδυόμενοι τα φτερά της δύναμης της πίστης, να περιδιαβούμε την απεραντοσύνη του.

Η σύνδεση του υπερβατικού χώρου με το Θείον ανεφέρθει προηγούμενα όταν ανοίξαμε το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον στο 1^ον κεφάλαιο και διαβάσαμε «Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος, καὶ ὁ Λόγος ἦν πρὸς τὸν Θεόν, καὶ Θεὸς ἦν ὁ Λόγος» και εκεί  βρίσκεται το κατασκήνωμα του Θεού για την κατανόηση της οντότητας της Αγίας Τριάδος.

Μόνον εκεί θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε επακριβώς την απόλυτη επίδραση της Θεϊκής οντότητας στον άνθρωπο και στις πράξεις του. Θα μας αποκαλυφθεί ποιος είναι ο Θεός, ποιος είναι ο Υιός, και ποιο είναι το Άγιο Πνεύμα,  θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε την μεγαλοσύνη Του και την Αγιότητά Του αλλά και την αγάπη του για τον άνθρωπο. Θα καταλάβουμε ότι όλα τα καταστροφικά γεγονότα που βλέπουμε γύρο μας να συμβαίνουν είναι έργα ανθρώπων και όχι δικά Του έργα, θα δούμε την αληθινή δύναμη του ανθρώπου, αυτήν δηλαδή που του έδωσε ο Θεός για την ευημερία του, την οποία έστρεψε κατά του αδελφού του.

Θα μπορέσουμε να καταλάβουμε τι εννοούσε ο Θεός όταν έλεγε ότι μας έπλασε κατ’ εικόνα και ομοίωσίν Του.

Έχοντας λοιπόν στα χέρια μας την πίστη και τον «λόγο» είμαστε ικανοί να βαδίσουμε στον χώρο της υπέρβασης και να κατανοήσουμε πλήρως τις δυσνόητες έννοιες και προβλήματα που αναφύονται στην καθημερινότητά μας.

Η πίστης είναι το φως του «λόγου».

Ο «λόγος» είναι το φως στο σκοτάδι.

Το φως μπορεί να μας οδηγήσει στον υπερβατικό χώρο και στον ίδιο το Θεό.

Απλά και εύκολα.